Bölüm 3: Dolaşım Sistemi Ders Notu 1

-A A +A
Dolaşım Sistemi

Dolaşım Sistemini Oluşturan Yapılar

Vücudumuzda kan, damarlar ve kalpten oluşan sisteme dolaşım sistemi adı verilir. Kan, damar adı verilen ve tüm vücudu saran yapılarla vücudun her yerine taşınır. Kan sayesinde besin ve oksijen hücrelere taşınırken karbondioksit gibi atık maddeler vücuttan uzaklaştırılmak üzere ilgili organlara iletilir.

Kan ile Madde Alış Verişi

Kan ile Madde Alış Verişi

Kanın damarlar içindeki hareketi ise bir pompa gibi çalışan kalp tarafından sağlanır.

Dolaşım Sistemi

Dolaşım Sistemi

1. Kalp

Kalp göğüs boşluğunda, sol akciğerin altında bulunur. Kalp, sağ ve sol olmak üzere iki bölümden oluşur.

Kalbin Yapısı

Kalbin Yapısı

Kalp, kaburgaları önden birleştiren kemiğin hemen arkasında, göğüs kafesinin içindeki göğüs boşluğunun sol tarafında yer alır ve dört odacıktan oluşur. Üstteki odacıklarla alttaki odacıklar farklı zamanlarda ama bir bütün hâlinde kasılıp gevşer ve kanın pompalanmasını sağlar. Kalp dakikada yaklaşık olarak 72 - 80 kez kasılır ve gevşer. Gece gündüz demeden bütün bir ömür boyu bir an bile durmaz.

Tansiyon

Kanın vücuda pompalanması sırasında damar duvarlarında oluşan baskı etkisine tansiyon denir.

Tansiyon Aleti İle Tansiyon Ölçümü

Tansiyon Aleti İle Tansiyon Ölçümü

Bu baskı etkisi birden tepeye çıkar, sonra da yavaşça en dip noktaya iner. Dalganın tepe noktasındaki baskı etkisine büyük tansiyon, dip noktasındakine ise küçük tansiyon denir. Nabız ise kalbin atardamarlara kanı pompalarken, damarların cilde yakın olduğu yerlerdeki atma hissi olarak tanımlanabilir.

2. Damarlar

Vücudumuzda atardamarlar, toplardamarlar ve kılcal damarlar olmak üzere üç çeşit damar bulunur.

Damarlar

Damarlar

Atardamarlar kanı kalpten uzaklaştıran damarlardır. Aort atardamarı ve akciğer atardamarı, vücudumuzda bulunan atardamarlardandır. Akciğer atardamarı dışındaki atardamarlar oksijence zengin kan taşır.

Toplardamarlar vücuttaki kanı kalbe getiren damarlardır. Alt ana toplardamar, üst ana toplardamar ve akciğer toplardamarı vücudumuzda bulunan toplardamarlardandır. Akciğer toplardamarı dışındaki toplardamarlar oksijence fakir kan taşır.

Kılcal damarlar ise vücudumuzdaki en ince damarlardır. Kan ile doku arasında madde alışverişi sağlayan kılcal damarlar vücudun en uç noktalarına uzanır.

Atardamar ve Toplardamar Kesiti - Kan Akış Yönü

Atardamar ve Toplardamar Kesiti - Kan Akış Yönü

Kan Dolaşımı

Kan dolaşımı, kanın vücuttaki dolaşım yoluna göre büyük kan dolaşımı ve küçük kan dolaşımı olarak iki şekilde gerçekleşir.

  • Büyük kan dolaşımı, kanın kalp ile vücut arasındaki dolaşımıdır. Oksijence zengin kan, kalpten çıkarak aort atardamarı ile bütün vücuda yayılır. Amaç, oksijence zengin kanın vücuttaki organlara, vücuttaki organlarda oluşan karbondioksidin ise alt ve üst ana toplardamar yardımıyla kalbe geri dönmesidir.
  • Küçük kan dolaşımı, kalp ile solunum organımız olan akciğerler arasında gerçekleşen kan dolaşımıdır. Bu dolaşımda kalbin sağ tarafında bulunan oksijence fakir kan akciğerlere taşınır. Amaç, kandaki oksijen miktarını arttırmaktır. Daha sonra, oksijence zengin hâle gelen kan akciğer toplardamarıyla kalbe geri döner.
Büyük ve Küçük Kan Dolaşımı

Büyük ve Küçük Kan Dolaşımı

3. Kan ve Kanın Yapısı

Kan, vücudumuzdaki damarlar arasında dolaşan temel yaşam sıvımızdır. Kanın vücudumuzdaki en önemli görevleri şunlardır:

  • Oksijen ve besin yapı taşları ile karbondioksit gibi atık maddelerin taşınmasını sağlar.
  • Vücudumuzun mikroplara karşı korunmasında görev alır.
  • Yaralanma durumunda pıhtılaşmayı sağlayarak kan kaybını engeller.
  • Vücut sıcaklığının dengede tutulmasını sağlar.

Kan, kan plazması ve kan hücreleri olmak üzere iki kısımdan oluşur.

Kan Nelerden Oluşur?

Kan Nelerden Oluşur?

Kan Plazması

Kan plazması sarımtırak renkte ve yarı akışkandır. Plazmanın yaklaşık %90-92 kadarını su, geri kalanını protein, karbonhidrat, vitamin ve yağ gibi maddeler oluşturur. Ayrıca hücrelerden gelen atık maddeler de kan plazmasında yer alır.

Kan Hücreleri

Kan hücreleri ise alyuvarlar, akyuvarlar ve kan pulcuklarıdır.

Alyuvarlar, kan hücreleri içinde sayısı en fazla olanlardır. Alyuvarlara kırmızı kan hücreleri de denir. Alyuvarlar, akciğerlerden aldıkları oksijeni dokulara taşırken dokularda üretilip dolaşım sistemine gelen karbondioksidi de akciğerlere taşır.

Alyuvar Hücresi
Alyuvar Hücresi

Akyuvarlar beyaz renkli, iri çekirdekli ve belli bir şekli olmayan kan hücreleridir. Vücudu mikroplara karşı koruyan akyuvarlar, beyaz kan hücreleri olarak da bilinir. Vücuda bir mikrop girdiğinde akyuvarların sayısı hızlı bir şekilde artar.

Akyuvar Hücreleri
Akyuvar Hücreleri

Kan pulcukları kandaki en küçük, renksiz ve çekirdeksiz hücrelerdir. Kan pulcukları, yaralanmalarda kanın pıhtılaşmasını sağlayarak kan kaybını önler.

Kan Pulcuğu (Trombosit Hücresi)
Kan Pulcuğu (Trombosit Hücresi)

Kan Grupları

Alyuvarda kan grubunu belirleyen proteinlerden;

  • Sadece A proteini varsa kan grubunuz A kan grubu,
  • Sadece B proteini varsa B kan grubu,
  • Her iki protein de varsa AB kan grubu,
  • Hiç protein yoksa 0 kan grubudur.

Eğer alyuvarlarda Rh proteini varsa kan grubu Rh(+), protein yoksa Rh(–) olarak ifade edilir.

Kan Grupları ve Proteinleri

Kan Grupları ve Proteinleri

Kan Nakli ve Kan Bağışı

Günlük hayatta yaralanmalarda, ameliyatlarda ya da bazı hastalıkların tedavisinde vücudumuz kana ihtiyaç duyabilir. Bu durumlarda kan ihtiyacı olan hastaya, başka bir kişiden alınan kan nakledilebilir. Kan nakillerinde kan gruplarının ve Rh faktörünün aynı olması tercih edilir. Kan bağışı, toplumsal yardımlaşmanın en güzel örneklerinden biridir. Kişinin kendi kan grubunu doğru bilmesi, kişiye acil kan gerektiğinde yanlış kan grubu verilmesi riskini ortadan kaldırır.

Kan Bağışı Hayat(ımızı) Kurtarır
Kan Bağışı Hayat(ımızı) Kurtarır

Kan bağışlarıyla acil durumlarda hayat kurtarılabilir. Ülkemizin yıllık kan ihtiyacının tamamına yakınını karşılayan Türk Kızılayı, ülke genelinde bulunan 18 bölge kan merkezi ve 67 kan bağışı merkeziyle ülkemizin tümüne ulaşabilmektedir.

Türk Kızılayı
Türk Kızılayı

Sınav KONUYLA İLGİLİ SORULARA BURADAN ULAŞABİLİRSİNİZ

Kaynak: EBA

Görmeniz Tavsiye Edilir
Bu içerikler konuyla bağlantılı/benzer içeriklerdir.

Kan Dolaşımı Oyunu

Kategori: 

Fen ve Teknoloji dersi öğretmeni Sinem Yanık, küçük ve büyük kan dolaşımı konusuyla ilgili eğlenceli bir etkinlik düzenliyor. Öğrencileriyle okul bahçesinde tasarladığı bu etkinlikle bilimin eğlenceli olduğunu bize ispatlıyor.

Öğrencilerin çok büyük keyif aldıkları gözlenen etkinlikle ilgili videoyu aşağıda izleyebilirsiniz.

Büyük ve Küçük Dolaşım Afiş Çalışması

Forumlar: 

Fen ve Teknoloji Dersi 6. Sınıf Büyük ve Küçük Dolaşımla ilgili afiş çalışması...

Dolaşım Sistemi - Kan Kavram Ağı

Dolaşım sistemi -> Kan kavram ağı.

Dolaşım Sistemi

Dolaşım sistemimiz bütün hücrelerimizle doğrudan ilişkilidir. Bu sistemimizin sağlığı, bütün hücrelerimizi ilgilendirir. Kan ise hayat kurtaran bir maddedir. Dolayısıyla kan bağışı birçok insanın yeniden hayata dönmesine sebep olmaktadır. Bilinçlenerek kan bağışını alışkanlık haline getirmeliyiz.

4.1.3.Kanın Vücutta Dolaşımı

Kategori: 

Dolaşım Sistemi

Kanın Vücutta Dolaşımı (Dolaşım Sistemi)

Kanın vücutta dolaşımı dolaşım sistemi sayesinde gerçekleşir. Kan hayat sıvısıdır ve bizim yaşayabilmemiz için gereklidir. Bu yaşam sıvısının vücut içerisinde dolaşıp vücudumuzdaki yapıların besin ve oksijen ihtiyacını karşılaması oluşan atıkları da toplaması gerekir.

Dolaşım sistemini oluşturan üç yapı vardır. Bunlar kan, kalp ve damarlardır.

Sosyal Medyada Bizi Takip Edin

Kitap Gezintisi

Zircon - This is a contributing Drupal Theme
Design by WeebPal.