Sınıf:
Bu konuda;
- Gök cisimlerinin özelliklerini,
- Bilinen takım yıldızları,
- Kuyruklu yıldızları,
- Güneşin bir yıldız olduğunu,
- Işık yılını,
- Meteor ile gök taşı arasındaki farkı öğreneceksiniz.
Gökyüzüne baktığımızda farklı özellikte birçok cisim görünür. Uzaydaki bu cisimlere gök cismi adı verilir. Yıldızlar, gezegenler, uydular, meteorlar ve kuyruklu yıldızların her biri gök cismidir.
YILDIZ
Gökyüzünde gördüğümüz nokta şeklindeki ışık yayan gök cisimleri yıldızlardır. Yıldızlar, bulutsu denen gaz ve toz yığınlarının bir araya gelip sıkışmasıyla oluşmuştur. Yıldızlar da tıpkı canlılar gibi doğar, büyür ve ölür. Ömrü biten yıldızlar büyük bir patlama ile parçalanarak uzaya yayılır.
Yıldızların renklerine bakarak sıcaklıkları ile ilgili yorum yapabiliriz.
Renk | Sıcaklık |
Beyaz ve Mavi | SICAK |
Sarı | ORTA SICAKLIK |
Kırmızı | SOĞUK |
Yıldız dendiğinde aklımıza bayrağımızdaki 5 köşeli yıldız gelebilir. Gerçekte yıldızların şekli küresel yapıdadır.
Yıldızlar çevrelerine ısı ve ışık yayarlar.
Dünya'mıza en yakın olan yıldız Güneştir. Yani Güneş bir yıldızdır.
Güneş'ten başka; Vega, Epsilon, Anteras, Kutup Yıldızı, Betelgüs ve Proxima diğer bilinen yıldızlardandır. Kutup yıldızı geceleri yön bulmada kullanılır ve kuzeyi gösterir.
TAKIMYILDIZI
Dünyadan gökyüzüne bakıldığında görünüm olarak bir arada bulunan bazı yıldız grupları görürüz. Bu yıldız gruplarına takımyıldızı denir. Romalılar ve Eski Yunanlılar yıldız gruplarının görünümlerine bakarak bu yıldız gruplarına hayvan, nesne veya ünlü kişilerin isimlerini vermişlerdir.
Büyükayı, Küçükayı, Ejderha, Çoban, Kuzey Tacı, Orion (Avcı) bilinen bazı takımyıldızlarıdır.
Bir arada bulunarak takımyıldızları oluşturan yıldızlar farklı büyüklük, sıcaklık ve özelliktedir.
Astrolojideki burç kavramı takımyıldızlarına örnektir. Gazetelerin magazin sayfalarında da yer alan; Koç, Boğa, İkizler, Yengeç, Aslan, Başak, Terazi, Akrep, Yay, Oğlak, Kova ve Balık burçları takımyıldızı isimlerindendir. Ama yorumların bilimsel geçerliliği yoktur.
KUYRUKLU YILDIZLAR
Güneş çevresinde uzun ve eliptik bir yörüngede dolanan donmuş halde buzlar, gazlar, kaya parçaları ve tozlardan oluşan gök cismine denir. Kirli kartopu olarak da adlandırılır. Gerçekte yıldız değildirler. Kuyruklu yıldızların baş ve kuyruk kısımları vardır. Kuyruk kısmı gaz ve toz bulutlarından oluşur. Kuyrruğun uzunlğu ve şekli zamanla değişir. Kuyruklu yıldız Güneş'e yaklaştıkça üzerine çarpan ışık ışınları onların parlak görünmesini sağlar.
Kuyruklu yıldız Güneş'e yaklaştıkça yapısındaki buzlar erir ve buharlaşır. Buzla karışık olan kaya parçaları ve tozlar serbest kalır. Güneş ışınları ile bu toz ve gazlar Güneş'in aksi yönünde sürüklenir. Böylece kuyruklu yıldızın ışık yayar gibi görünen kuyruk kısmı oluşur.
Kuyruklu yıldızların en ünlüsü Halley kuyruklu yıldızıdır. Dünya'dan 76 yılda bir gözlemlenebilir. Dünya'dan en son izlenebilen kuyruklu yıldız 2002'de gözlemlenen Ikaye-Zhang kuyruklu yıldızıdır. Ayrıca Hale Bopp'da bilinen diğer kuyruklu yıldızdır.
Kuyruklu yıldızlar kuyruk kısımlarından sürekli madde kaybederler. Bu parçacıklar yakınından geçtikleri gezegenin çekim etkisine girerek düşer. İrili ufaklı çok sayıdaki bu parçacıklar Dünya'nın atmosferine girdiğinde sürtünmeden dolayı ısınarak yanar ve kısa süreli ışık yayar ve bize akan yıldız yağmurları şeklinde görünürler. Bu olay halk arasında yıldız kayması olarak bilinir.
METEOR
Uzayda kuyruklu yıldızlardan kopan veya belli bir yörüngesi olmayan kaya parçalarına meteor denir. Meteorlar ışık yaymazlar. Farklı büyüklükte meteorlar vardır.
Meteorlar Dünya'nın çekim etkisiyle atmosfere girip yanarak yıldız kayması olayına sebep olabilir. Bazı meteorların tamamı yanmaz. Yanmayan ve kalan parçacıklar yeryüzüne düşer. Yeryüzüne ulaşan meteorlara gök taşı adı verilir. Meteorlar düştükleri yerlerde büyük çukurlar açabilmektedirler.
Meteorların yeryüzünde açtığı bu çukurlara gök taşı çukuru denir.