Bölüm 2: Aynalar ve Kullanım Alanları Konu Özeti

-A A +A

Aynalar ve Kullanım Alanları

Aynalar, üzerlerine düşen ışık ışınlarını yansıtan yüzeylerdir. İnsanlar, ışığın yansıma özelliğini belki de ilk olarak suda kendi yüzlerini gördüklerinde keşfettiler. Saydam, pürüzsüz, açık renkli ve parlak yüzeylerin ışığı yansıttığını farkettiler. Bu bilgiyi günlük yaşamlarında kullanmaya başladılar. Örneğin, yazın sıcaktan korunmak için ışığı yansıtabilecek açık renkli giysiler giymeyi yeğlediler. Günümüzde aynalar, arkası cıva ve kurşun karışımı özel bir sırla sıvanmış camdan ya da pürüzleri giderilerek parlatılmış levhalardan yapılır. Günlük yaşamda sık sık aynalarla yüz yüze geliriz. Temiz ve düzenli görünüp görünmediğimizi kontrol etmek için aynaya bakmadan dışarı adımımızı atmayız. Sürücüler dikiz aynası sayesinde daha güvenli bir şekilde araba kullanırlar.

Çevremizde sıklıkla gördüğümüz ve kullandığımız aynaların, arkaları alüminyum ya da gümüşle kaplanmış cam ya da yüzeyi pürüzsüz ve parlak hâle getirilmiş metal cisimler olduğunu biliyoruz. Pürüzsüz ve parlak yüzeylere gelen ışınlar, bu yüzeyler tarafından düzgün yansıtılır. Düzgün yansıma sonucunda da cisimlerin net ve parlak görüntüleri elde edilir. Pürüzlü yüzeylerden yansıyan ışınlar ise her yöne dağınık bir şekilde yansır (dağınık yansıma) ve bunun sonucunda cisimlerin net bir görüntüsü oluşmaz.

Çevremizdeki aynalar kullanım amaçlarına göre düzlem ayna, çukur ayna ve tümsek ayna olmak üzere farklı şekillerde yapılır. Aynaları kullanarak görüntü elde etmek için cisimlerden gelen ya da yansıyan ışınların ayna yüzeyinden yansıyarak gözümüze kadar ulaşması gerektiğini öğrenmiştik.

Günlük hayatımızda sıkça kullandığımız düzlem aynalar yardımıyla cisimlerin düz görüntüsünü elde ederiz. Düzlem aynalarda cismin aynaya olan uzaklığı ile görüntünün aynaya olan uzaklığı ve cisim ile görüntüsünün büyüklüğü birbirine eşittir.

Düzlem Aynada (Düz Aynada) Görüntü
Görsel 1: Düzlem Aynada (Düz Aynada) Görüntü

Diğer bir deyişle düzlem aynalarla elde edilen görüntü cismin simetriğidir. Düzlem aynaları evlerimizde, iş yerlerimizde, okullarda sıklıkla kullanırız. Ayrıca düzlem aynaları periskop, projeksiyon makinesi gibi aletlerde ve kuaförlerde ışığı istediğimiz doğrultuda yansıtmak için kullanırız.

Düzlem aynadan farklı olarak çukur aynalar iç yüzeyi, tümsek aynalar ise dış yüzeyi parlak hâle getirilmiş küresel aynalardır. Küresel aynalar üzerine yollanan ışınların yansıdıktan sonra izleyeceği yol aynaların tam ortasını kürenin merkeziyle birleştirdiği varsayılan doğruya yani asal eksen'e göre tanımlanır. Küresel yüzeylere sahip bu aynalara paralel olarak gelen ışık ışınları bir noktada toplanır ya da bir noktadan dağılıyormuş gibi davranır.

Çukur aynalar ışığı odak noktası adı verilen noktada toplarken odak noktasından ayrılan ışınlar doğrultusunu ve yönünü değiştirmeden yayılmaya devam eder. Yani çukur aynalar ışığı toplar. Çukur aynalarda belli bir uzaklıktan cisimlerin görüntüsü ters ve küçüktür. Ancak çukur aynalar cisme yaklaştırıldıkça odak noktasından sonra cismin görüntüsü düz hâle gelir ve büyür. Bu nedenle çukur aynalar dev aynası olarak da bilinir. Çukur aynalar daha ayrıntılı görüntü elde etmek ve ışığı bir noktada toplamak istediğimiz alanlarda örneğin diş muayenelerinde, güneş fırınları, araba farı, el feneri gibi araçların yapımında kullanılabilir.

Çukur Aynada Odak Noktası
Görsel 2: Çukur Aynada Odak Noktası

Tümsek aynalarda asal eksene paralel olarak gelen ışınlar ayna arkasındaki noktadan yani odak noktasından çıkıyormuş gibi uzaklaşarak yansır. Tümsek aynalar ışığı dağıtarak yansıtan aynalardır. Tümsek aynalarda görüntü cisimden küçük ve düzdür. Daha geniş alanları görmek için tercih edilen tümsek aynalar, mağazalarda ve arabaların yan aynalarında kullanılır.

Tümsek Aynada Odak Noktası
Görsel 3: Tümsek Aynada Odak Noktası


Kaynaklar:
EBA
Bilim Çocuk Dergisi, sayı: 472, sayfa: 30

Benzer İçerik
Görmeniz Tavsiye Edilir
Bu içerikler konuyla bağlantılı/benzer içeriklerdir.

Bölüm 2: Aynalar ve Kullanım Alanları Konu Özeti

Kategori: 

Aynalar ve Kullanım Alanları

Aynanın Tarihçesi ve Aynalar

Sabahları uyanıp, elimizi yüzümüzü yıkarken aynaya bakarız. Aynaya bakarken acaba onun ne kadar sıra dışı bir nesne olduğunu bilmem hiç düşündünüz mü? Birçoğumuzun bu soruya yanıtı hayır olabilir. Çünkü günümüzde aynalar artık günlük yaşamın içine girmiş, sıradan bir eşya haline gelmişlerdir. Oysa çok değil, bundan birkaç yüzyıl önce aynalar çok değerli nesnelerdi, pahalıydı bu yüzden yalnızca zenginlerin edinebildiği eşyalardı. Yapımındaki sırrı kimse bilemezdi.

Ayna Nedir? Nasıl Yapılır? Çeşitleri Nelerdir?

Kategori: 

Ayna Nedir?

Çukur Aynada Görüntü ve Özellikleri Animasyonu

Çukur Aynada Görüntü ve Özellikleri Animasyonum.

Sosyal Medyada Bizi Takip Edin

Kitap Gezintisi

Zircon - This is a contributing Drupal Theme
Design by WeebPal.