Sınıf:
Ünite:
Konu:
Makaralar
Belirli bir eksen etrafında rahatça dönebilen, çevresi genellikle oluklu ve ip geçirilebilen teker şeklindeki basit makinelere makara denir. Makaralar; sabit makara, hareketli makaralar ve
palangalar olmak üzere 3 gruba ayrılabilir.
Sabit Makaralar
Belirli bir noktaya asılan ve dönerek cisimlerin hareket etmesini sağlayan makaralardır. Sabit makaralarda yoldan ve kuvvetten kazanç yoktur. Bu nedenle, sabit makaraların tek bir kullanım amacı vardır; o da kuvvetin yönünü değiştirmektir.
Hareketli Makaralar
Sabit makaraların aksine, yükle birlikte hareket eden makaralara hareketli makaralar denir. Hareketli makaralarda ipin bir ucundan kuvvet uygulandığında; yük, ağırlıksız kabul edilen makarayla birlikte yükselmeye başlar. Bu tip makaralarda uygulanan kuvvet, yükün ağırlığından küçük olur. Bu nedenle, her zaman kuvvetten kazanç, yoldan da kayıp vardır. Dolayısıyla, yükü 1 birim yukarı çıkarmak için ipin 2 birim çekilmesi gerekir.
Palangalar
Hareketli ve sabit makaralardan kurulmuş makara sistemlerine palanga (bileşik makara sistemleri) adı verilir. Bu tür sistemlerde kullanılan makara türlerine göre kuvvetin yönü ve büyüklüğü değiştirilebilir. Palangalarda yükü taşıyan ip sayısı arttıkça, yükü dengelemek için uygulanan kuvvet miktarı azalır. Böylece, küçük bir kuvvetle büyük bir yük taşıyarak kuvvetten kazanç sağlanır. Diğer yandan yoldan kayıp yaşanabilir. Örneğin, şekildeki yüke 1 birim yol aldırmak için ipin 2 birim çekilmesi gerekmektedir. Yapılan iş ve harcanan enerji miktarı ise değişmez.
Kaynak: EBA
