Ülkemizde 2221 Bitki Türü Tehdit Altında

^-A A ⁺A

Blog Kategori:

Canlılar Dünyası

Ülkemiz biyoçeşitlilik açısından çok zengin bir ülke olmasına karşılık çeşitli sebeplerden dolayı bu biyolojik çeşitliliğimizi yavaş yavaş kaybetmekteyiz. Bugün itibariyle ülkemizde nesli tehdit altında olan tam 2221 bitki türü bulunmaktadır.

Dünyada yetişen bitki türlerinin, özellikle çoğunluğu dar ve sınırlı yayılışa sahip endemiklerin, korunmaları konusunda son yıllarda oldukça ciddi çalışmalar yapılmakta, öncelikle bunların uluslararası tehlike sınıflarından hangisine ait oldukları saptanarak, alınacak önlemlerde öncelik, halen çok baskı altında olup nesli kaybolma tehdidi altında olanlara verilmektedir. Bu amaçla Uluslararası Doğayı Koruma Birliği (IUCN), Dünya Koruma Birliği, Tehlike Altındaki Bitkiler Komitesi, Dünya Doğal Yaşamı Koruma Vakfı (WWF) gibi kuruluşların faaliyetleri yanında, her ülke kendi bitkilerini korumak amacıyla çeşitli önlemler almaktadır. Ülkemizde de bu amaçla Türkiye Bitkileri Kırmızı Kitabı yayınlanmış ve tehldit altındaki bitki türlerinin listesi ve tehdit kategorileri belirlenmiştir.

Bir bitkinin ismini öğrenmek onu tanımak için ilk şarttır. Ancak onu korumak ve yaşatmak için yeterli değildir. Bu nedenle bitkilerin yayılışları, populasyon durumları, ekolojik istekleri, çimlenme fizyolojisi gibi yaşamının devamı ile doğrudan ilgili birçok konu hakkında ayrıntılı bilgiler gereklidir.

Bir bitkinin tehdit altında olup olmadığı o alanda çalışan bilim adamlarının floristik çalışmalardan elde ettikleri veriler ve halkın deneyim ve gözlemleri ile ulaşılan bilgiler ışığında belirlenmektedir. Yetiştiği ortamlarda sayıca azalmaya başlayan ya da bulunduğu yaşam ortamı yok olma tehlikesi altında bulunan bitki türleri yaşamlarının sürekliliği açısından tehdit altında demektir. Dağılımı ve bolluğu eldeki verilerle kıyaslandığında geçmişe göre azalan bitkiler gelecekteki varlıkları açısından tehdit altındadırlar.

Aşağıdaki tabloda risk kategorisi ve bu kategorideki tür sayıları ile risk kategorisi açıklamaları bulunmaktadır.

**Ülkemizdeki Bitki Türlerinin Risk Kategorisine Göre Sayıları**
Ülkemizdeki Sayısı	DURUM	Açıklama
10	TÜKENMİŞ	Son bireyin de öldüğüne hiç bir makul şüphe kalmamıştır. Son bireyin de öldüğüne hiç bir makul şüphe kalmadığında o takson Tükenmiş (Extinct) olur. Taksonun geçmişteki dağılım alanındaki bilinen ve/veya tahmin edilen habitatta, uygun zamanda (günlük, mevsimlik, yıllık) yapılan etraflı taramalar (exhaustive surveys) sonucunda hiçbir bireyin kaydedilmemesi durumunda takson Tükenmiş sayılabilir. Bu taramalar, türün yaşam döngüsü ve formuna uygun bir zaman aralığında yapılmış olmalıdır.
83	KRİTİK	Neslinin doğada tükenme riskinin AŞIRI DERECEDE YÜKSEK olduğu kabul edilmektedir. Eldeki en iyi kanıtlar, taksonun A’dan E’ye kadar ölçütlerden herhangi birini Kritik sınıfı için karşıladığını gösteriyorsa, takson Kritik (Critically Endangered) olarak sınıflanır, ve bu nedenle neslinin doğada tükenme riskinin aşırı derecede yüksek olduğu kabul edilir.
392	TEHLİKEDE	Neslinin doğada tükenme riskinin ÇOK YÜKSEK olduğu kabul edilmektedir. Eldeki en iyi kanıtlar, taksonun A’dan E’ye kadar ölçütlerden herhangi birini Tehlikede sınıfı için karşıladığını gösteriyorsa, takson Tehlikede (Endangered) olarak sınıflanır, ve bu nedenle neslinin doğada tükenme riskinin çok yüksek olduğu kabul edilir.
584	DUYARLI	Neslinin doğada tükenme riskinin YÜKSEK olduğu kabul edilmektedir. Eldeki en iyi kanıtlar, taksonun A’dan E’ye kadar ölçütlerden herhangi birini Duyarlı sınıfı için karşıladığını gösteriyorsa, takson Duyarlı (Vulnerable) olarak sınıflanır, ve bu nedenle neslinin doğada tükenme riskinin yüksek olduğu kabul edilir.
272	KORUMAYA TABİ	Yok olma tehlikesine karşı korunma durumundaki taksonlar bu sınıfa girerler. Ölçütlere göre değerlendirildiğinde Kritik, Tehlikede veya Duyarlı sınıflarına girmeyen bir takson Düşük Riskli (Least Concern) olarak sınıflandırılır. Yok olma tehlikesine karşı korunma durumundaki taksonlar bu sınıfa girerler.
468	DÜŞÜK RİSKLİ	Geniş yayılışlı ve nüfusu yüksektir. Ölçütlere göre değerlendirildiğinde Kritik, Tehlikede veya Duyarlı sınıflarına girmeyen bir takson Düşük Riskli (Least Concern) olarak sınıflandırılır. Geniş yayılışlı ve nüfusu yüksek olan taksonlar bu sınıfa girerler.
203	TEHDİTE YAKIN	Ölçütleri karşılamaya yakındır veya yakın gelecekte tehdit altında olarak tanımlanma olasılığı vardır. Ölçütlere göre değerlendirildiğinde Kritik, Tehlikede veya Duyarlı sınıflarına girmeyen, fakat bu ölçütleri karşılamaya yakın olan veya yakın gelecekte tehdit altında olarak tanımlanma olasılığı olan bir takson TehditeYakın (Near Threatened) olarak sınıflandırılır.
207	YETERSİZ VERİLİ	Yeterli bilgi bulunmadığı için yayılışına ve/veya nüfus durumuna bakılarak tükenme riskine ilişkin bir değerlendirme yapmak mümkün değildir. Yeterli bilgi bulunmadığı için yayılışına ve/veya nüfus durumuna bakarak tükenme riskine ilişkin bir değerlendirme yapmanın mümkün olmadığı taksonlar Yetersiz Verili (Data Deficient) sınıfına girerler. Bu sınıftaki bir takson iyi çalışılmış ve biyolojisi iyi biliniyor olabilir, ama gerekli yayılış ve nüfus bilgileri elde yoktur. Dolayısıyla, Yetersiz Verili bir tehdit sınıfı değildir. Bu sınıfta listelenmek, ek bilgi gerektiği ve ileride taksonun tehdit altındaki bir sınıfa girebileceği anlamına gelir. Elde olan tüm verilerin en iyi şekilde kullanılması önemlidir. Birçok durumda Yetersiz Verili ve tehdit sınıfları arasında seçim yaparken büyük özen gösterilmelidir. Eğer taksonun dağılımının nispeten sınırlı olduğundan şüphe ediliyorsa ve son kaydedildiğinden bu yana uzunca bir süre geçmişse taksona bir tehdit statüsünün verilmesi uygun olabilir.
2	DEĞERLENDİRİLMEMİŞ	Henüz belirlenen ölçütlere göre değerlendirilmemiştir. Henüz bu ölçütlere göre değerlendirilmemiş bir takson Değerlendirilmemiş (Not Evaluated) sınıfına girer.