Sesin Farklı Ortamlarda Farklı Duyulması

Farklı Cisimlerde Üretilen Seslerin Farklılığı

Bir kaval ile bağlama aynı notanın sesini çıkarsalarda farklı çalgı aletleri olduğunu anlarız.

Arkadaşlarımızın çoğunu sesinden ayırt edebiliriz. Bir cevizin içinin dolu veya boş olması bile sesi etkiler. Öreğin; sincaplar ceviz, fındık, fıstık, badem gibi kabuklu yiyeceklerin dolu olup olmadığını kabuklarına vurarak anlar.

• Farklı cisimlerin ürettiği sesler farklıdır. Ses kaynağının yapısı değiştiğinde çıkan ses değişir.

Farklı maddeler farklı cins atom veya taneciklerden oluştuğu için ses üretirken (titreşirken) taneciklerinin titreşim sayıları ve titreşim hızları birbirinden farklı olur. Bu da bu maddelerden çıkan seslerin birbirinden farklı olmasını sağlar. Maddelerin bu özelliğinden yararlanılarak bazı araç ve gereçlerle müzik aletleri tasarlanmıştır.

Aynı maddeden yapılsa da maddelerin boyu veya şekilleri değişse bile çıkan sesler farklı olur.

Aynı Sesin Farklı Ortamlarda Farklı Duyulması

Sesin yayıldığı ortam değiştiğinde de sesler farklı duyulur. Örneğin bir taşı hava da birbirine vurduğumuzda çıkan sesle suya daldırıp birbirine vurduğumuzda çıkan sesin farklı olduğunu duyarız. Aynı taşı masaya vurduğumuzda kulağımızı dayayıp dinlersek yine çıkan sesin farklı olduğunu anlarız.

• Aynı ses farklı ortamlarda farklı duyulur.
• Sesin yayıldığı ortamın değişmesi sesin farklı işitilmesine neden olur.

Helyum Gazı Sesi Nasıl İnceltir?

Bu durumun sebebi helyum gazının havadan daha hafif olmasıdır. Helyum gazı titreşen ses tellerimize çarpınca havaya göre daha hızlı titreşmesine neden olur. Bir ses kaynağının titreşim sayısı ne kadar çoksa, ses o kadar ince çıkar.

Sesin yayıldığı ortam, sesin yayılma hızını da etkileyecektir. Bazen insanlar, trenin sesini duymasa bile kulağını tren raylarına dayayarak trenin geleceğini anlar. Çünkü raylar, gaz ortama göre sesi daha hızlı iletir.

Sesin yayılmasında ortamdaki taneciklerin birbirine uzaklığı önemlidir. Tanecikler arasındaki boşluk ne kadar az ise ses o kadar iyi yayılır. Katı maddelerin tanecikleri arasındaki boşluk sıvılardan, sıvı maddelerin tanecikleri arasındaki boşluk gazlardan daha azdır. Bu sebeple sesi katılar sıvılardan, sıvılar da gazlardan daha iyi iletir. Bu sebeple bir kaynaktan çıkan ses katı ortamda yayılarak kulağımıza kadar geliyorsa daha şiddetli duyulur. Aynı ses sıvı ortamda yayılarak kulağımıza kadar geldiğinde daha düşük, gaz ortamda yayılarak geldiğinde ise en düşük şiddette duyulur.

Kaynaklar:

• Civan, B., Özsoy, F. ve Koç, R., Açıköğretim 6.Sınıf Fen Bilimleri Ders Kitabı, Ankara: MEB, 2021.
• Çiğdem, C., Balçık, M. G., Karaca, Ö., Ortaokul ve İmam Hatip Ortaokulu Fen Bilimleri 6 Ders Kitabı, Sevgi Yayınları: 2018.
• Demirçalı, S. ve Alkan, B., Ortaokul ve İmam Hatip Ortaokulu Fen Bilimleri 6 Ders Kitabı, Ankara: MEB, 2019.
• Dinçer, S. Ö., Yiğit, E., Ortaokul ve İmam Hatip Ortaokulu Fen Bilimleri 6 Ders Kitabı, Anadol Yayıncılık: 2019.
• https://cdn2.eba.gov.tr/PROD_REPOSITORY/7/75fa7adb67b088ba5c7910f3a5fd9b..., Erişim Tarihi: 27.02.2022 – 18:20.
• https://ders.eba.gov.tr/ders/BASE_URL/LEARNING_OBJECT/REPOSITORY/4/41557..., Erişim Tarihi: 27.02.2022 – 21:35.
• https://www.freepik.com/vectors/art-drawing - Art drawing vector created by brgfx - www.freepik.com, Erişim Tarihi: 27.02.2022 – 19:10.
• https://www.freepik.com/vectors/instruments - Instruments vector created by pch.vector - www.freepik.com – 27.02.2022 -  19:30.
• Komisyon, Ortaokul Fen Bilimleri 5.Sınıf 2.Kitap, Ankara: MEB, 2013.