Sınıf:
Fotosentez
Yeryüzündeki yaşamın en önemli kaynaklarından biri enerji kaynağımız güneştir. Bilinen hiçbir canlı, güneş enerjisini doğrudan kullanamaz ya da depolayamaz. Bundan dolayı, canlıların bu enerjiyi bir başka enerji türüne dönüştürmesi gerekir. Yeşil bitkiler, algler ve bazı bakteriler (siyanobakteriler) ile bazı plankton türleri (fitoplanktonlar) fotosentez yaparak bu dönüşümü sağlayabilir. Fotosentez olayında çevreden karbondioksit ve su alınır. Fotosentez yapan canlılar, ışık enerjisini kullanarak kloroplast organelinde bulunan klorofil yardımı ile glikoz, yani besin elde eder. Bunun yanı sıra, fotosentez olayında oksijen gazı açığa çıkar. Canlılar elde ettikleri glikozun tamamını hemen harcamaz; bu moleküllerin bazılarını bir araya getirip daha büyük yapılardaki nişastaya çevirerek depolar.
Canlılar (üreticiler), fotosentez sırasında ışık enerjisini kimyasal enerjiye çevirir.
Bitkiler sadece güneş ışığında değil, yapay ışık kaynaklarında da fotosentez yapabilir.
Fotosentezin Önemi - Ya Fotosentez Olmasaydı !!!
Fotosentezin Dünya’daki yaşam için çok büyük önemi vardır. Fotosentez yapan canlılar, havadaki karbondioksiti kullanır ve oksijeni atık madde olarak atmosfere salar. Bu durum, tüm canlıların yaşayabilmesi için atmosferdeki karbondioksit ve oksijenin belirli bir seviyede kalmasını sağlayan etkenlerden biridir. Ayrıca fotosentez sonucunda üretilen glikoz; insanlar ve çeşitli hayvanlar gibi kendi besinini üretemeyen canlılar için besin kaynağıdır. Böylece hayatın devamı için gereken enerji, üreticilerden tüketicilere geçer.
Solunum
Tüm canlılar hareket eder, büyür ve ürer. Canlılar bu ortak faaliyetleri gerçekleştirmek için enerjiye ihtiyaç duyar. Enerji gereksinimlerini ise elde ettikleri besinlerinden karşılar. Besinlerin hücrede parçalanarak enerji elde edilmesi işlemine solunum denir. Solunum, hücrede enerjinin elde edilmesi sırasında kullanılan maddelere göre, oksijenli solunum ve oksijensiz solunum olmak üzere iki çeşittir.
1. Oksijenli Solunum
Oksijen kullanılmasıyla besinlerin parçalanarak enerji elde edilmesi olayına oksijenli solunum denir. Örneğin; insanlar, bitkiler ve hayvanlar oksijenli solunum yapan canlılardır. Oksijenli solunum, enerji üretimiyle görevli organel olan mitokondride gerçekleşir. Mitokondride besinlerin oksijenle tepkimesi sonucunda karbondioksit, su ve enerji açığa çıkar. Daha fazla enerjiye ihtiyaç duyan kas hücreleri gibi hücrelerde, diğer hücrelere göre daha fazla mitokondri bulunabilir.
Oksijenli Solunum ve Fotosentez İlişkisi
Fotosentez yapan canlılar, çevreden aldıkları karbondioksit ve sudan, ışık enerjisi ve klorofiller yardımıyla glikoz ve oksijen üretir. Bitkiler, yaşamsal faaliyetlerini gerçekleştirebilmek için gerekli olan enerjiyi ise oksijenli solunum ile sağlar. Oksijenli solunum sırasında, fotosentezde üretilen glikoz kullanılır. Bir başka deyişle, fotosentezde üretilen yan ürünler oksijenli solunumda, oksijenli solunumda üretilen yan ürünler ise fotosentezde kullanılır. Bitkilerde fotosentez olayı ışığın varlığında gerçekleşirken solunum sürekli devam eder.
2. Oksijensiz Solunum
Bazı bakteriler ve maya mantarları oksijene ihtiyaç duymadan ya da oksijenin olmadığı ortamlarda da besinlerden enerji üretebilirler. Bu solunuma oksijensiz solunum denir. Oksijensiz solunumla oksijenli solunuma göre daha az enerji üretildiği için, tek hücreli canlılar bu yolla ürettikleri enerjiyle yaşayabilirler. Oksijensiz solunum yapan canlılar, denizlerin ve okyanusların diplerinde, oksijen miktarının çok düşük olduğu bölgelerde yaşayabilirler. Günlük hayatta ekmek hamurunun kabarması, sütten peynir ve yoğurt üretilmesi gibi olaylarda oksijensiz solunum yapan canlılar kullanılır.
İnsanlar ve hayvanlarda kasların yoğun çalışması sırasında yeterli oksijen alamayan kas hücreleri, oksijenli solunumun yanında oksijensiz solunum da yapabilir.
KONUYLA İLGİLİ SORULARA BURADAN ULAŞABİLİRSİNİZ |
Kaynak: EBA