Ağaçlar da Fosilleşir mi
Evet, bitkiler de tıpkı hayvanlar gibi fosilleşebil'ıyorlar. ABD'nin Arizona eyaletinde bulunmuş olan bu rengarenk fosil, düşleyemeyeceijiniz kadar uzun zaman önce, yani yaklaşık 200 milyon yıl önce yaşamış bir ağacın parçasıydı. Peki nasıl bu hale geldi dersiniz? Hemen açıklayalım: Bu bölgede milyonlarca yıl önce ortasından bir akarsuyun aktığı bir orman varmış. Bir süre sonra meydana gelen bir yanardağ patlaması nedeniyle ağaçlar devrilmiş ve kütüklerin bir bölümü akarsu tarafından taşınmış. Taşınma sırasında kütükler akarsu yatağındaki çamur, kil ve volkanik külden oluşan tortullarla örtülmüş. Bir süre sonra, üzerleri tortullarla örtülen kütüklerin gözeneklerinin içine silisyum oksitten oluşan bir çözelti dolmuş, ve orada kuvars minerali olarak kristalleşmiş. Bu sürecin sonunda da kütük "taşlaşmış" ya da fosilleşmiş. Bu resimdeki san renkli kuşak, bir tür demir oksit olan limonit adlı bir mineralden oluşuyor. Başka bir demir oksit olan hematitin, kuvarslann arasına girdiği bölümlerse morumsu renkte. Hematit aynı zamanda san kuşağın içindeki kırmızı alanları da oluşturuyor.
Dinozorlar Zamanından Bir Bitki
Bu resimde gördüğünüz örnek Avustralya'nın Tasmanya Adasında bulunan fosilleşmiş bir tür eğreltiotuna ait Gövdesi tıpkı ağaçların gövdesine benzeyen bu eğreltiotu, yaklaşık 200 milyon yıl önce yaşamış. Fosilden alınan bu kesitte, bir tür kuvars olan mavi kalsedon minerali, turuncu demir oksit ve hidroksitlerin eğreltiotundaki özgün yapıların yerini aldığı görülüyor. Resmin üst kısmında görülen bölümde bir zamanlar hücreler vardı. Alt kısımdaki dairelerse yapraklann çıkış noktalarıydı. Bunların arasındaki küçük daireler de bitkinin kökleriydi.
Bu resimde gördüğünüz 2,5 milyar yıl yaşındaki ilginç oluşumlar, stromatolit adlı bir tür tortul yapıya ait. Mavi-yeşil suyosunları gibi mikroorganizmalann etkinlikleri sonucunda oluşan tortul yapılara, bilim adamlan stromatolit adını verirler. Milyarlarca yıl önce ilkel bakteriler, sığ denizlerin tabanına yayılarak ince tabakalar oluşturmuşlardı. Bu bakteriler, mavi-yeşil renkteki boya maddeleri sayesinde fotosentez yapabiliyorlardı. Dünyanın fotosentez yapabilen ilk canlılarından olan bu bakteriler sayesinde atmosferde çok miktarda oksijen birikmişti.
Çok uzun zaman önce, Pentoxylon adlı bir agaç yaşıyordu yeryüzünde. Bu agaç günümüzdeki ağaçlara pek benzemiyordu; kısa saplı uzun yapraklan vardı. Bu resimde, ağacın gövdesine ait fosilleşmiş bir parçadan alınan bir kesiti görebiliyorsunuz. Ağacın fosilleşmiş haldeki rengi, özgün renginden farklı; şimdiki rengini çört adındaki bir tür kuvars mineralinden alıyor. San renkteki bölgelere de demir oksit bulaşmış. Ancak, ağacın kimi iç yapıları halen seçilebiliyor. Dairesel olarak gördüğünüz biçimler, bir zamanlar gövdenin içinde yükselen damarların dış çeperleridir.
Kaynak: Bilim-Çocuk Dergisi