Hep söyleriz "Kelebek kadar ömrü var", "Kelebeklerin ömrü 1 gündür" gibi... Peki gerçektende kelebeklerin yaşam süresi 1 gün müdür?
Kelebek kelebek olana kadar 4 evreden geçer ve kelebek olduktan sonra da 1 günden fazla yaşar. Tabii bu kullandığımız sözlerde biraz mübalağa (abartma) sanatını kullanırız :) Evreleri ve evrelerde geçen süreleri sıralarsak aşağıdaki gibi olur.
Yetişkin kelebeklerin ömrü, türüne bağlı olmak üzere 1 hafta ile 1 yıl arasında değişebilir. Üstelik bu süreye yaşam döngüsündeki "yumurta", "tırtıl" ve "koza" dönemleri dahil değildir. Eğer bu dönemler de dahil edilirse, her kelebeğin ömrü yaklaşık 1 sene olmaktadır. Dünya üzerinde ömrü 1 gün olan hiçbir kelebek türü yoktur. Kelebekler metamorfoz (başkalaşım) geçirirler ve ömürleri 4 ana kısımdan oluşur: yumurta, tırtıl, koza ve yetişkin (imago).
1-Yumurta evresi: Dişi kelebek yumurtalarını bir bitkinin üzerine bırkır.Bırakılan yumurtalar 6-14 gün arsında olgunlaşır ve çatlar.
2-Larva Evresi (Tırtıl):Yumurtalar çatlayınca içinden tırtıllar çıkar ve kelebeğin larva dönemi başlar.Her kelebeğin larvası farklı renktedir. Kelebeklerin larva süreleri 3-6 haftadır.
3-Pupa Evresi (Koza): Larva evresini tamamlayan tırtıl ağaç gövdeleri taş aralıkları saçak altları veya evlerin içlerine girerek emin bir yerde pupa evresine geçer. Pupa süresi 10-15 gündür. Pupa evresinin son 3-4 gününde kabuk şeffaflaşır kelebeğin esrarengiz renk ve desenleri görülür hale gelir.
4-Kelebek Evresi (İmago (Yetişkin)): Pupa evresinin sonunda kelebek dışarıya çıkar . Geride boş bir kabuk kalır.Pupadan çıkan kelebeğin yaşam süresi 7-10 gün arasıdır.
Yani bir kelebegin yumurta evresinden kelebek evresine kadar olan yaşam süresi 2-3 aydır. Fakat kanatlarının rengarenk olup çiçeklerin üzerine konan o harika hali ise çok az bir süredir(7-10 gün arası).
Prof.Dr. Mustafa SÖZEN hocamızın ifadesiyle kelebek ömrü;
Kelebek denilince en çok merak edilen konulardan birisi kelebeklerin ömrünün ne kadar olduğudur. Yaygın inanışın aksine kelebeklerin ömrü bir gün değildir. Kelebek şeklinde ergin olarak geçirdikleri süre türden türe değişir, kelebek halindeki ömrü sadece 2 gün kadar olan bazı türler olsa da bu süre genelde 2 – 4 hafta kadardır. Kelebeklerin ömrü ile ilgili olarak birkaç örnek verecek olursak; Türkiye’de yaşayan en güzel kelebeklerden birisi olan Sarı bandlı kadife (Nymphalis antiopa-Ek 2.Resim) kelebeğinin ömrü ergin aşamada 10 ay kadar olabilmektedir. En uzun yaşayan kelebek türlerinden birisi Hükümdar kelebeğidir (Danaus plexippus-Ek 3.Resim) ve ömrü 12 ay kadardır. Ancak hiçbir kelebek türünün ergin aşamasındaki ömrü bir yıldan fazla değildir. Kelebeklerin ömürlerine yumurta, tırtıl ve pupa (koza, krizalit) evrelerini de ilave dersek aslında çok daha uzun ömürleri vardır. Uzun yaşama rekoru ise bir güve türü olan Güney Amerika Yukka Güvesine (Prodoxus y inversus-Ek 4.Resim) aittir ve tırtıl evresinde geçirdiği süre 30 yıl kadar olabilmektedir.